Savaş Günleri

Halil Köken

Askerlik yapanlar bilir, yürüyüş kararı diye bir şey var. Yürüyüş kararı yürürken size ezberletilen bir sloganın uygun adımda bağırarak söylenmesidir. Bu sloganlarından biri “Her Türk asker doğar” sözü idi.

Kahramanlık Türküleri, kahramanlık hikâyeleri, anlatmayı ve dinlemeyi severiz. Kahramanlık film ve dizileri çok izlenir. Askerlik hatıraları diye bir gerçek var. Yıllarca anlata anlata bitiremezsiniz. Belki de eskiden askerlik çok uzun olduğu için hatıralar da uzun oluyor. 12 sene askerlik yapan insanlar var.

Necip Fazıl’ın bir ifadesi var. “Ayran kabartma Edebiyatı” diye. Bizim hayatımıza tıpa tıp oturan bir ifade. Ayranı çabuk kabaran bir milletiz.

Ama savaş sadece, “Alpaslan atının kuyruğunu bağladı, atına atladı. Dıgıdık dıgıdık gitti. Düşmanı öldürdü.” Değildir. Hiçbir savaşta böyle kazanılmış değildir. Cephedeki askerin beslenmesi de bu savaşa dâhildir. Memleketteki bir bebeğin beslenmesi de.

Burada bir tablo yayınlıyorum. Bu tablo da görüleceği üzere 1. Dünya savaşında görülen temel ihtiyaçların fiyat değişimini gösteriyor. Tabi bu fiyat tablosunda bu malzemelerin üretiminin azalmasının da payı büyük.

İstanbul’da perakende gıda fiyatlarının yükselişi
1914	1915	1916	1917	1918
Un	1,75	2,3	12	30	45
Makarna	3	4,5	24	65	90
Pirinç	3	5	20	45	92
Şeker (serbest)	3	7,5	30	112	195
Kahve	12	25	110	300	800
Çay	60	120	250	400	500
Soğan	0,3	1	4	8	15
Fasulye (Serbest	4	7	15	40	65
Patates	1	1,6	3	14	27
Süt	2	3,5	7	15	45
Peynir, Kaşar	12	20	40	100	210
Sadeyağ	12	18	30	85	170
Tereyağ	20	50	90	155	350
Zeytinyağı	8	14,5	25	88	160
Yumurta adeti	0,5	0,8	1,2	3	6
Koyun Eti serbest	7	8,5	16	35	125
(Yıllık Ortalama) kilo/kuruş olarak gösterilmiştir.)

 Bu tabloda görüldüğü gibi 4 yıl süren bir dünya savaşında 20 kat, 30 kat artan ürünler var. Şimdi siz bir saldırıya uğrarsınız, savaşa girersiniz ve bu tablo çıkabilir. Ama siz keyfe kader olarak savaşa giriyorsunuz. Ve sonunda hem istiklaliniz gidiyor. Hem Yüzbinlerce insanınız işgalden dolayı pırasa gibi doğranıyor ise orada bir eskilerin ifadesiyle takkeyi önüne alıp düşünmek gerekiyor. Biz bu işe niye girdik diye

İşin gerçeği biz bu savaşa Almanya’nın kazandığı zaferlerden pay kapmak, ganimet almak, masada olmak için girdik. “Hatice’ye değil neticeye bak” demişler. Netice görüldüğü gibi açlıktan ölen insanlar.

Fransa Diktatörü Napolyon “Bir ordu mideleri üzerine yürür” demiş. Yani bir ordu ve millet tok değilse o orduyu yönetemezsiniz.

Siz bir anda 2.800.000 kişiyi silahaltına alırsanız tabi iki üretim düşer, fiyatlar yükselir. Önemli olan bu kadar insanı askere almak değil, onları besleyebilmektir.

Osmanlı ordusunun askerleri, müttefiki olan Almanya’nın askerleriyle eşit olanaklara sahip olmadığından, dolayısıyla kayıpları daha fazla olmuştu. Savaşın devam ettiği günlere ilişkin bir hatıratta bu durum şöyle anlatılmıştı: “Genel durumda bir değişiklik yok. Savaş devam ediyor. Askerlerimiz çok perişan bir halde dönüyorlar. Bizim askerlerimiz de, Alman askerlerinin yarısı kadar beslenip giydirilebilse, kaybımız 10’a iner. Bu durum yürekler acısıdır. Adana, Osmaniye, Tarsus ve Mersin hastaneleri binlerce hasta, yaralı ve dermansızlar ile dolu. Bunların da bakım ve dinlenmeleri sağlanamadığından, ölümler fazla. Bu durum, felaket içinde ayrı bir felaket oluşturuyor.”

Aynı yazardan alınmış ikinci bir yazı. Bizim askerimiz de, Alman askerlerinin yarısı kadar beslenip giydirilebilse, kaybımız 10’a iner. Demek ki neymiş? Askeri bakar besleyebilirsen kaybın %90 azalır. Ama onu da yapamıyorsun. Burada verdiğimiz rakamlar bir insan, bir canlı, vatan dediğimiz şey sadece toprak, taş, kaya, su değildir. İçinde yaşayan insan, canlı, akarsu, orman vb. her şey  buna dahildir.

Sözümü Cumhuriyetin Kurucusu Mustafa Kemal bir sözüyle bitiriyorum.

“MECBURİ OLMADIKÇA SAVAŞ CİNAYETTİR”