Hukukun Üstünlüğü Endeksi Raporunda Türkiye, 128 Ülke İçinde 107. Sırada
The World Justice Project, (WJP) her yıl Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayınlıyor. 128 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2020 yılı endeksi ise Mart 2020’de yayınlandı.
WJP, hukukun üstünlüğü ilkesini dört ana prensip ile bağdaştırıyor. Bu bağlamda hukukun üstünlüğü ilkesinin olmazsa olmazları arasında herkesin hukuk karşısında hesap verebilir olması ile yasaların açık, anlaşılır olması ve temel hakları koruması gibi prensipler bulunuyor. Bunun yanı sıra WJP; yasaların çıkartılması, yönetimi ve uygulanması süreçlerinin erişilebilir, adil ve etkili olması gerektiğini vurgularken adaletin yetkin, etik, bağımsız ve tarafsız kimseler tarafından sağlanması gerektiğinin de altını çiziyor.
Endeksin temel amacı, ülkelerin hukuk alanındaki güçlü ve zayıf noktalarını göstererek hukukun üstünlüğü ilkesinin gelişmesine önayak olmak. Bu bağlamda endeksin hedef kitlesi; politika yapıcılardan akademisyenlere, vatandaşlardan hukukçulara kadar oldukça geniş bir kapsamda niteleniyor. Ülkelerin hukukun üstünlüğü ilkesine bağlılığını ölçmede kriter olarak alınan ana başlıklar ise hükümet yetkilerinin kısıtlanması, yolsuzlukların önlenmesi, yönetimde şeffaflık, temel haklar, nizam ve güvenlik, idari yaptırımlar, adil hukuk ve cezai adalet.
Endekste yer alan ülkeler, 0 ile 1 puan aralığında değerlendirilirken puan 1’e yaklaştıkça söz konusu ülkenin hukukun üstünlüğü ilkesine olan bağlılığı da artıyor. 2020 yılı raporunda endekste kullanılan veri setinin 130 bin hane halkı araştırmasına ve dünya genelinde 4 bini aşkın uzmanla gerçekleştirilen anketlere dayandığı belirtiliyor.
World Justice Project’in hazırladığı rapora göre 2020 yılında dünyanın her bölgesinde endeks puanlarında düşüşler yaygındı. Bu doğrultuda bu yıl çoğu ülke genel hukuk performansında ya geriye gitti ya da aynı kaldı. WJP, hukukun üstünlüğüne bağlılığı azalan ülkelerin iyileşme gösteren ülkelerden daha fazla olduğunu belirtirken bu yıl gerileme yaşayan ülkelerin bir önceki yıl da benzer bir durumda olduğunu vurguluyor. Bununla birlikte 2020 yılında en iyi gelişmeyi Etiyopya ve Malezya gösterirken en ciddi düşüş Kamerun ve İran’da yaşandı.
İlk Sıralarda Yine Kuzey Avrupa Ülkeleri Yer Aldı
2020 yılı Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde sıralamada yine Danimarka, Norveç ve Finlandiya başı çekerken geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu üç ülkeyi İsveç, Hollanda ve Almanya izledi.
2020 yılında son sıraları paylaşan ülkeler ise Kongo, Kamboçya ve Venezuela oldu. Bu ülkelerin yanı sıra sıralamada en geride bulunan diğer ülkeler, aynı puanı alan Mısır, Afganistan, Moritanya ve Kamerun oldu.
2020 Yılı Endeksinde Üç Sıra Yükselen Türkiye, En Düşük Puanı “Hükümet Yetkilerinin Kısıtlanması” Başlığında Aldı
Türkiye ise geçtiğimiz yıla göre üç sıra yükselerek 2020 yılında 128 ülke içinde 107. sırada yer aldı. Endekste Türkiye’nin Meksika ve Mali gibi ülkelerin gerisinde kaldığı ve Nijerya, İran ve Angola ile aynı puanı aldığı görülüyor.
Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nin Türkiye başlığı incelendiğinde ise Türkiye’nin içinde yer aldığı Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinde bulunan 14 ülke arasında Özbekistan ve Rusya’nın hemen ardından son sırada geldiği fark ediliyor. Bunun yanı sıra Türkiye, kendi gelir grubundaki 42 ülke arasında hukukun üstünlüğüne bağlılıkta Meksika’nın hemen ardında 40. sırada bulunuyor.
Türkiye’nin en kötü olduğu iki başlık, 128 ülke arasında 124. sırada geldiği “hükümet yetkilerinin kısıtlanması” ve 123. sırada yer aldığı “temel haklar” başlıkları olurken en iyi sıralaması 128 ülke arasında 60. sırada yer aldığı “yolsuzlukların önlenmesi” başlığında gerçekleşti. WJP’nin değerlendirmesinde Türkiye’nin en düşük puanı aldığı alt başlıklar ise bağımsız denetim ve yargı sürecine saygı oldu.
