Osmanlı’nın Son Savaşı -1-

Halil Köken

Tarihçiler bilirler ki, olayların 2 sebebi vardır. Birincisi uzak nedenler. Bunlar olayların esas sebebidir. İkincisi Yakın nedenler. Olayların görünürdeki sebep budur. Bunu bir örnekle açıklayacak olursak bir şahsa karşı belli bir süreç içinde düşmanlık besliyorsunuz. Belki atadan kalan kan davası, belki miras meselesi, belki arazi anlaşmazlığı. Bir gün o kişinin size küfrettiğini duyuyorsunuz bir anda cinleriniz tepenize sıçrıyor. Ve adamla dövüşüyorsunuz. Burada yakın sebep küfür, uzak sebep yıllardır içinizde beslediğiniz düşmanlığınızdır.

Dünyan savaşının uzak sebebi sömürge savaşlarıdır. 1871 yılında birliğini tamamlayan Almanya Fransa’yı yenerek sömürge savaşlarına dâhil oluyor. Ancak dünya da sömürülecek çok da fazla bir yer kalmamıştır. Almanya’nın sömürme amaçlı gideceği her yer başka bir devletin sömürgesi olduğundan dolayı ister istemez başka devletlerle savaşmak durumunda kalacaktır.

İlerleyen yıllar içinde Avrupa Devletleri İkiye bölünür. İtilaf Devletleri İngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluşmaktadır. İttifak devletleri ise Almanya, İtalya, Avusturya Macaristan İmparatorluğundan oluşmaktadır. İttifak devletlerinden İtalya savaşa karşı tarafta girecektir.

28 Haziran 1914’te Avusturya Macaristan İmparatorluğu veliahdı eşi ile beraber Saraybosna’da suikasta uğrar ve öldürülür. İmparatorluk katili Sırbistan’dan ister. Bu kabul edilmeyince 1 Ağustos 1914 yılında Avusturya Macaristan Sırbistan’a, Rusya Avusturya Macaristan İmparatorluğu’na, Almanya Rusya’ya, İngiltere ve Fransa Almanya’ya savaş açar. Böylece 4 yıl boyunca bütün dünyayı saran 50 ay devam eden yangın başlamıştır.

Geniş topraklara sahip Rusya’nın bütün kuvvetlerini Alman cephesinde toplaması 6 için 6 haftalık süre gerekiyordu. Alman Karargâhı planı bu olaya göre hazırlayacaktı. Bu plana göre Almanya bütün kuvvetini Fransa’ya karşı kullanacaktı. Bu 6 haftada Fransa teslim alınacak ve sonra bütün gücüyle Rusya’ya yönelecekti. İngiltere deniz devleti olduğu için kara kuvveti yönüyle ciddiye alınmıyordu.

Askeri ve polisiye filmlerde gördüğümüz bir replik vardır. “Saatlerimizi ayarlayalım” bazı olaylarda zaman çok önemlidir. Almanya’nın bu planı 2 sebeple tutmadı. Birincisi Almanya Paris Belçika’ya daha yakın olduğu için Belçika üzerinden saldırıya geçti. Genelkurmay arada ki sürenin sadece iki gün olduğu bunun telafi edilebileceğini söylemesine rağmen İmparatorun hesapsız ve kuru ısrarı ile Belçika’ya saldırıldı. Belçika o dönemde 1 milyon nüfusu olan küçük bir devletti. Onun için bir güç olarak kabul edilmiyordu. Almanya’nın Belçika’dan çıkması 1 hafta sonra oldu. Yani bu süre boşu boşuna öldürüldü. Bu süre zarfında İngiliz ve Fransız Kuvvetleri Paris’in kuzeyinde Marn hattında güçlü bir savunma hattı oluşturdular. Ve Almanlar bu hatta durduruldu. İkinci sebep ise 6 haftalık süre dolmadan Ruslar küçük kuvvetlerle Alman sınırını geçtiler. Birkaç yerleşim yerini ele geçirdiler. Bunun üzerine imparatorun ısrarı ile Fransız Cephesinden Rus cephesine kuvvet sevkiyatı yapıldı.

Bu olay dünya savaşının seyrini değiştirecektir. Almanya’nın hücumu durdurulunca savaş siper savaşlarına dönecektir. Savaşın bundan sonraki süreci Erich Maria Remarque’in Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok isimli eserinde belirttiği gibi durağan bir şekle dönecektir.

(Gelecek yazımızda devam etme temennisiyle)