MERYEM ANA KİLİSESİ ( DÊR MERYEM)
Kilise ; Van, Gürpınar sınırları içinde bulunan Norduz mıntıkası ile Çatak ilçesi sınırlarının kesiştiği bir vadide, Araz çayı kenarında yapılmıştır. Vaspuragon Ermeni beyliği zamanında, Surp Partoğimeos tarafından yaptırılan bu manastır 365 oda olarak inşa edilmiştir.
Bölgenin en büyük manastırı olan kilisenin 1895- 96 olaylarında tahrip edilmesinden sonra sağlam kalabilen kısımları da defineciler tarafından tarumar edildiği kolayca anlaşılmaktadır.
Her bir odası yılın bir gününü temsil eden 365 odadan bugün maalesef sadece 32 oda mevcuttur.
“4.YY’dan kalma Kral Dırtad/Tiridates ve Kraliçe Aşhken’in gömülü olduğu mezarların bulunduğu Meryem Ana kilisesi her yıl 15 Ağustos Astvadzin yortusunda Hıristiyan hacılar tarafından ziyaret akınına uğrardı. Meryem Ana ( Dér Meryem ) kilisesi, müslümanlar tarafından da sıkça ziyaret edilen, kutsanan bir yerdi. Özellikle çocuğu olmayan aileler Meryem Ana kilisesine gider, adak adar, dua eder; çocukları olduğunda kız çocuklarına Meryem, erkek çocuklarına İsa adını verirlerdi. Son zamanlara kadar bu gelenek devam ediyordu. Bu kilise de 1895-96 olaylarında tahrip edildi.”
İnanışa göre, çocukları olmayan aileler bu kiliseye kümes hayvanlarından bir horoz getirip kilisenin yanında adak olarak keser ve çocuklarının olması için dua eder, dönüş yolunda ilk kime rastlanırsa adak için kesilen horoz o kişiye verilir.
Kilisenin damında tahribatlar olup büyük delikler açılmış ise de dış duvarlarının bir kısmı, içindeki odalardan 32 tanesi ve orta salonu sağlam kalabilmiştir.
Anlatılanlara göre manastırın büyük bir kütüphanesi vardı ve bu kütüphanenin de olaylar sırasında talan edildiği söylenmektedir.
Bugün bile kiliseyi ziyarete gelenleri tek tük de olsa görmek mümkündür.
Köy, mezra ve yayla yollarını yapmaya büyük önem veren özellikle köylerde parke taşı döşemesinde başarılı çalışmalar yürüten Gürpınar belediyesi bu metruk kiliseye de stablize bir yol yapar mı bilinmez.
Ancak Kırkgeçit köyü (eski Gürpınar) tarafından gidilince kısa bir mesafede olan kilisenin yolu yapılır, ulusal medya vasıtası ile tanıtılırsa hem Meryem Ana kilisesi, hem de dünyada tükenen endemik hayvan ve bitki türlerinin bolca bulunduğu Norduz mıntıkasının yerli ve yabancı turistleri cezbedeceği, dolayısıyla ilçenin tanıtılmasına büyük katkı sağlayacağı muhakkaktır.
