SREBRENİSTA…
Bosna denince en çok dinlenen şarkı Emir Kusturica’nın çingeneler zamanının o muhteşem nehir sahnesine eşlik eden Ederlezi (Hdırellez)’dir herhalde. Dünyanın en yumuşak sesi gelir bana o şarkı. Sözleri yanar aslında:
Ederlezi goran, ederlezi.
Kızların ağıtlar düzerken Bosna yaylalarında,
Acıya bulanmıştı şenlikleri,
Ederlezi yine gelmişti her sene geldiği gibi,
Ne bilsin burada yetim kızlar var,
Bu sene ederlezi babasız kalmıştı,
Yetim kızların yürekleriydi gelen.
Sarı saçları mavi gözleriyle,
Gökyüzü bile özenirdi güzelliklerine,
Deniz utanırdı mavisinden,
Cenazelere uğurlanmıştı ederlezi,
Şurada yatan kefensiz, babalarımızdı.
Boşnak kızları goran’ın,
Yetimdi sarıları, yetimdi mavileri.
Sırp, Hırvat, Arnavut milletinin dünyaya bıraktığı acılardan en acısı idi, bu şarkının hatırlattığı…
Srebrenitsa katliamı 1995 Temmuz’unda 9 bin civarı Bosnalı erkeğin yok edildiği insanlık yüzkarası bir hatıra.
Soğuk Savaş yıllarının Tito ile bir arada duran ve bugün Sırp, Hırvat, Makedon, Karadağ, Sloven, Boşnak ve de Kosovalı olarak bilinen milletleri o zamanki deyimle “Tito onları çalkalamayı bırakınca” her biri bir tarafa, kendi kaderine doğru koşmuştu.
Yugoslavya diye bir ülke artık yok. Ama onun doğal mirasçısı olduğunu düşünen Sırpların faşist askerlerin güdümünde başlattığı bu korkunç kampanyanın en acı safhasıydı Srebrenitsa.
Dünya iki kutbundan birini yitirip adeta manivelasını kaybetmiş gibi savrulurken, Avrupa’nın orta yerinde bir etnik temizlemeye sahne oluyordu.
Bugün 12 Temmuz katliamın zirveye tırmandığı, gözleri bağlanmış binlerce Boşnağın sahipsiz mezarlarına (ki stadyumdan fabrikaya neresi varsa) kavuştuğu, Drana Nehrinin yanı başındaki toprakların hiç beklemedikleri kadar çok ölüyü içine aldığı gün.
Katliamın olumlu bir tek sonucu lanet savaşın NATO uçaklarının Sırbistan semalarında belirmesi ve faşist Sırp savaş suçlularını yargılanacakları güne kadar, sahneden çekmesi olmuştu.
Dünya Srebrenitsayı beklemişti bu deli savaşı bitirmek için.
Srebrenitsa unutulmamalı…
Avrupa’nın ortasında etnik bir temizliğin, soykırıma dönmüş bir savaşın, güçlünün güçsüzü ezdiği bir karanlığın hiç de uzak olmayan bir geçmişte yaşandığı için unutulmamalı…
Koskoca bir İslam coğrafyasının Bosna’nın uğradığı aleni saldırıya hiç de bir dayanışma göstermeyi beceremediğini bilmek için unutulmamalı…
Din temelli bir ayrımı ortaya koysa da aslında faşizmin bir gösterisi olan bu insanlık suçunun en nihayetinde NATO uçakları ile bittiğini akılda tutmalı…
Bütün eleştirilere rağmen NATO ve onun asli sponsoru ABD’nin o dönemki başkanı Bill Cilinton’un savaşı bitiren iradesinin değerini ve ABD’yi kimin yönettiğinin önemli olduğunu anlamak için unutulmamalı…
Ve bu şarkı hiç unutulmamalı… Çünkü; Srebrenitsa Hala Ağlıyor…
………
Ah ederlezi, niye geldin bu sene?
Bilmez misin, buradaki kızlar yetim.
Şurada yatan babalarımızdı, kefensiz.
Yaslar bağladı sarı saçlarımız,
Babasızdı mavi gözlerimiz,
Ve goran, haykır yine Bosna dağlarına.
Ederlezi kızlarım, ederlezi…
*2 yıl önce yazdığım makaledir.
12.7.2020
